Karar Verme Süreçleri ve Püf Noktaları
Doğru ve etkili kararlar alabilmek hepimizi için son derece önemli. Ancak genelde bir çok farklı sebepten dolayı karar vermekte zorluk yaşayabiliyoruz. Bu yazımızda size karar vermenin püf noktaları hakkında bilgi vereceğiz. İlk olarak “Karar Verme Nedir?” sorusuna cevap arayarak başlayalım.
Karar Verme Nedir?
Karar verme, mevcut olan birden fazla seçenek arasından, bilinçli ya da bilinçsiz belirli kriterleri kullanarak bir tercihte bulunma eylemi olarak tanımlanabilir. Karar verme, zihinsel bir süreçtir ve sonucunda harekete geçmek olsa da olmasa da bir seçim söz konusudur. Öte yandan bazı kararları bilinçli, bazı kararları bilinçsiz olarak alırız. Bilinçsiz kararlar günlük hayat rutini içerisinde “otomatik olarak aldığımız” kararlar şeklinde ifade edilebilir. Bilinçli kararlar ise “üzerinde düşünülmüş” olması gereken kararlardır.
Doğru Karar Nasıl Verilir?
Aslına bakarsanız doğru karar verebilmek zeka ile ilişkilendirilen bir konudur. Çünkü hayatımızı yönlendiren karar alma süreçlerimizin farkına varmamız ve bilinçsizce aldığımız kararlar üzerinde düşünerek bilinçli bir şekilde karar almayı öğrenmemiz zekamızı kullanma şeklimizle ilişkili bir durumdur. Dolayısı ile hayatınızı yönlendiren karar alma stratejileri üzerinde düşünür ve bu süreçleri doğru kararlar alabilmek için bilinçli şekilde planlamayı öğrenirseniz daha mutlu ve başarılı bir birey olabilirsiniz.
Kararsız Kalmanın Etkileri Nelerdir?
Kararsız kalmak, dikkat dağınıklığı ve konsantrasyon bozukluğuna neden olabilir. Kararsızlık durumunu ortadan kaldırmak için, karar verme becerileri konusunda kendisini geliştirilmesi gerekir.
Karar almanın avantajların ve dezavantajları vardır. Karar vermek, sizi kararsızlığın olumsuz etkilerine karşı güçlendirir. Ancak aynı zamanda, karar verdiğiniz seçeneğin dışındaki seçenekleri de, gözden çıkarmış olursunuz.
Kararsız kalmak, mevcut durumda kalmanız anlamına da gelir. Siz karar veremediğinizde, kendiniz adına başkalarının karar vermesinin yolunu açmış olursunuz. Kendi iradenizi başkalarının emrine vermiş olursunuz.
Karar Verme Süreçleri Nelerdir?
Doğru ve etkili kararlar şu süreçlerden geçmelidir.
- Problemi belirleyin. Neyi değiştirmek istiyorsunuz? Değiştirmek istediğiniz şeyle ilgili düşünceleriniz nedir? Konuyla ilgili diğer insanların düşünceleri nedir?
- Mevcut durumdan farklı olarak ne istiyorsunuz?
- Seçeneklerinizi listeleyin. Duruma çözüm olabilecek bütün seçenekleri yazın. Sonra seçeneklerinizin olumlu ve olumsuz yanlarını belirleyin. Bunu yaparken hislerinizi de dikkate alın.
- Tercih ettiğiniz seçeneklerden, ilk olarak hangisini uygulamaya koyacağınızı belirleyin.
- Hareket planı yapın ve uygulayın. Amaçlarınızı belirleyin ve hedeflere bölerek aşama aşama gerçekleştirmeye çalışın. Önce küçük hedeflerden başlayın.
- Elde ettiğiniz başarıların farkında olun ve kendiniz ödüllendirin. Planınızı uygularken elde ettiğiniz başarı ne kadar küçük olursa olsun, mutlaka bu başarıdan dolayı kendinizle gurur duymalısınız. Başarı küçük adımlarla gelir.
- Bir sonraki adımınızın, bir sonraki seçeneğinizin olacağın belirleyin.
Doğru Karar Verebilme Stratejileri Geliştirmek
Çok önemli kararların sonuçları da büyük olacaktır. Önemli kararlar alırken bu gerçeği dikkate almanız gerekir. Karar ne kadar büyükse sonuçları da, o kadar az kesindir. Karar verme becerisine sahip olmayanlar, yaptıkları işte ilerleyemezler.
Karar verirken aceleci davranmayın. İyi karar verenler sabırlı kişilerdir. Karar verirken tüm seçenekleri dikkate alın ve başkalarının fikirlerinden de yararlanın.
Karar verirken ortamda zihin bulandırıcı kişilerin olmaması avantajdır. Kararlarınızı sınırlandırarak, hangi kararın öncelikle uygulayacağınızı belirlemelisiniz. Kararlarınızı uygulamak için nelere ihtiyaç duyacağınızı, ne kadar zaman alacağı ve benzeri durumları da belirlemelisiniz.
Kararınız uygulamanıza engel olacak durumların tespit etmeli ve bu engellerle nasıl mücadele edeceğinizi de düşünmelisiniz.
Karar verdikten sonra kararınıza sadık kalın ve belirlediğiniz bir süre uygulamaya devam edin. Sık sık karar değiştirmeyin. Ancak her zaman bir yedek planınız olsun.
Karar Vermenin Püf Noktaları Nelerdir?
- Verilecek kararı gruplandırmak,
- Gerçek sorunu belirlemek,
- Karar tanımlamak,
- Çözüm seçenekleri üretmek,
- Çözüm seçeneklerini değerlendirmek,
- Karar vererek uygulamak,
Doğru karar verebilmek için, mümkün olduğu kadar çok bilgi toplamak gerekir. Bununla birlikte duruma farklı açılardan bakabilmeniz, farklı yöntemler deneyebilmeniz de, kararlarınızın isabetli olmasına katkı sağlayacaktır.
Bir konuda karar vereceğiniz zaman, karar vereceğiniz konuyu net bir şekilde görmeye çalışın. Tüm ayrıntılara dikkat edin koşulları ve konuyla ilgili gelişmeleri dikkate alın. Konuyla ilgili beyin fırtınası yapın. Aklınıza gelen tüm çözümleri bir kağıda yazın. Yeni yaklaşımlar deneyin. Esnek düşünün. Sizi hedefinize ulaştıracak kararlarınızı uygulamaya geçirmeniz işinizi kolaylaştırır.
İşinizde meydana gelebilecek değişikliklere uyum sağlayabilmeniz, yeni kararlarınızı uygulamaya koyabilmeniz, değişime açık olmanızı gerektirir. Değişime açık değilseniz, durumunuzu geliştirmek için çaba harcamazsınız. Karar alma ve uygulama mecburiyeti duymazsınız. Karar almaktan vazgeçtiğinizde, başarıdan da vazgeçmiş olursunuz.
Karar Vermek ve Kararlı Olmanın Önemi
Doğru Karar Alabilmek İçin Yazın
Sol üst tarafa bir “+” işareti, sağ üst tarafa ise “–” işareti koyun. Alacağınız kararın olumlu ve olumsuz taraflarının kağıda yazın. Yazdığınız maddelere sizin için önemine göre sayısal değerler verin. Verdiğiniz değerleri alt alta toplayın. Sonra toplamları birbiriyle karşılaştırın. Ortaya çıkan sonuca göre hareket planınızı oluşturarak uygulamaya koyun. Bu teknikle duygularınızın mantıklı karar vermenize engel olmasını önlemiş olursunuz.
Kararları Sabote Eden Unsurları Tanıyın
Aldığınız kararları uygularken bazı sabotajlar olabilir. Sabotajlarla başa çıkmak için, şu uygulamayı yapabilirsiniz:
- Uyguladığınız kararın avantajını bulun.
- Korkularınızla yüzleşin ve onlara karşı durun.
- Geçmiş yaşantınıza bağlı kalmayın.
- Yeni davranışı kazanmak için yaptıklarınız işe yaramıyorsa, şu an yaptıklarınızdan daha farklı bir şey yapın.
- Ne istediğinizi net bir şekilde ortaya koyun.
- Elde ettiğiniz başarılar için kendinizi ödüllendirin.
- Duygu, düşünce ve davranışlarınızı analiz ederek olan bitenin farkında olun.
- Değiştirmek ve elde etmek istediğiniz davranışlar hakkında çevrenizdekilerle konuşun. Kararlarınızı onlarla paylaşın.
- Yeni davranışınızı uygularken bazı başarısızlıklar yaşayabilirsiniz. Zaman zaman eski alışkanlıklarınız kendini gösterebilir. Bu gibi durumlarda, başarısızlığı hoş görebilmelisiniz. Her şeyin bir anda, mükemmel bir şekilde olması her zaman mümkün olmayabilir. Başarısızlıklardan ders alarak yeni davranışı uygulamaya devam edin.
- Başkalarının yeni davranışınızı hemen fark etmelerini yeni durumunuza göre tepki vermelerini beklemeyin. Yaptığınız davranışın sonuçlarını hemen alamayacak olursanız, hayal kırklığı yaşamamalısınız. İnsanlar, değişiklikleri görmek ve kabul etmek için zamana ihtiyaç duyabilirler.
Başarılarımızı deneyimlerimize, deneyimlerimizi doğru kararlarımıza, doğru kararlarımızı da yanlış kararlarımıza borçluyuz. Bu nedenle karar vermekten korkmamalıyız. Ancak verdiğimiz kararların sorumluluğunu mutlaka üstlenmeliyiz.
