Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu için sıklıkla DEHB veya ADHD kısaltmaları kullanılır, bunlar Türkçe ve İngilizcesinin (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) baş harflerinden oluşturulmuşlardır.

Odaklanma dikkat dağınıklığı, aşrı hareketlilik, dikkat sorunları ve istekleri erteleyememe (dürtüsellik) belirtileriyle giden bir psikiyatrik tablodur. Dikkat süresinin kısalığı, odaklanamama, aşırı hareketlilik, dikkatsizlik, huzursuzluk ve davranış sorunları görülür. Bu özellikler kalıcı ve süreklidir, öğrenme ve sosyal uyumunu engelleyici boyut kazanır. Dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğu, erken çocukluk yıllarında başlayan bir hastalıktır. Başlangıç yaşı 3-4 yaşlar olabilir. Sıklıkla okula başlama ile birlikte davranış ve öğrenme sorunları ile fark edilir ve tanı konur.

İlk Ne Zaman Tanımlandı?

İlk tanımlamalar 1800’lü yılların sonlarında yapılmıştır ve oldukça ilginçtir. “Dürtüsel delilik” (impulsive insanity), “Çılgın aptallık” (mad idiots), “yetersiz engellenme” (defective inhibition) tanımlamaları yapılmıştır. 1900’lü yılların başlarında George Stil tarafından bugün kullandığımıza yakın ilk tanımlama yapılmıştır. Bu tanımda odaklanamama, öğrenme sorunları, hareketlilik ve davranış bozukluklarından bahsedilmiştir.

Okul çağındaki çocuklarda dikkat bozukluğu ve hiperaktivite görülme sıklığı yüzde 5- 10 arasındadır. Yani ortalama her 10-20 çocuktan birinin odaklanma ve dikkat dağınıklığı problemleri yaşadığı düşünülmektedir. Erkeklerde kızlara göre 3 ila 5 kat daha fazla görülür.

Evde ve okulda dikkatlerini yoğunlaştırmakta zorluk çünkü onlar önemli-önemsiz duyumları ayırt etmekte zorlanırlar. Sınıfta aynı anda öğretmeni, yoldan geçen satıcıyı ve arka sıradaki arkadaşının kalemle oynama sesini duyabilir. Ancak odaklanmakta çok zorlanırlar, odaklanmayı başaramazlar. İlgilerini çeken şeylere kısa süreliğine odaklanabilirler. Dikkat eksikliği olan çocuklar zaman planlamasında zorluk çekerler. İşlerini tamamlayamazlar ve anne babaları tarafından sürekli işini yapması konusunda uyarılırlar.

Belirtileri Nelerdir?

Dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri üç ana başlıkta incelenir. bunlar hareketlilik, dikkat ve odaklanma sorunları ve dürtüselliktir.

Dikkat eksikliği belirtileri ile ilgili hazırlamış olduğumuz https://www.sayginnlp.com/dehb-belirtileri-nelerdir/ içeriğimiz de ilginizi çekebilir.

1. Hareketlilik: Yaşıtlarına oranla fazlaca hareketlidirler. Uzun süre aynı yerde oturamazlar, elleri dursa, ayakları durmaz. çok konuşmalarıyla dikkat çekerler. Bu hareketlilik, arkadaş ilişkileri, oyun ve okulda sorun oluşturabilir.
2. Dikkat Sorunları: Odaklanmada güçlük, dikkatin sürdürülememesi ve dış uyaranlarla çok kolay dağılabilmesi, unutkanlık, eşyalarını veya oyuncaklarını sık sık kaybetme ve düzensizlik gibi belirtiler dikkat sorunları bulunduğunu gösterir.
3. Dürtüsellik: İstekleri erteleyememe, aklına geleni düşünmeden yapma, acelecilik, başkalarının sözlerini kesme ve sıra beklemede güçlük çekme gibi özellikler dürtüsellik sorunları bulunduğunu düşündürür. Davranışlarını organize edemezler ve planlı çalışamazlar. Tehlikeyi kestiremezler ve çoğu kez küçük kazalara maruz kalırlar.

Nedenleri ve Öneriler

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedenleri, özgül öğrenme güçlüğü ‘nde olduğu gibi kesin olarak bilinmemektedir. Genetik ve çevresel etkenler birlikte rol oynamaktadır, Monozigot ikizlerde çok görülmesi, kardeşlerde çok görülmesi ve bazı ailelerde daha sik görülmesi genetik nedenlerin olduğunu göstermiştir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisinde de özgül öğrenme güçlüğü gibi dopamin ile ilişkili genler (DRD2, DRD5) araştırılmıştır. Hamilelik ve doğumla ilgili travmalar da odaklanma ve dikkat dağınıklığı sorunlarına neden olabilecek çevresel faktörlerdir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedenleri hakkında https://www.sayginnlp.com/dikkat-eksikligi-ve-hiperaktivite-bozuklugu-nedenleri/ içeriğimiz ilginizi çekebilir.

Çocuklarda dikkat eksikliği ve tedavisi ile ilgili yapılan araştırmalarda ayrıca kurşun ve gıda katkı maddeleri başta olmak üzere nörotoksisite üzerinde de çalışılmaktadır.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarda yapılan nöroradyolojik araştırmalarda beynin ön lobunda (frontal lop) kan akımı azlığı gösterilmiştir. Bu bulgular, beynin ön bölgesine ait işlevsel bozukluklara ait teoriyi desteklemektedir.

Dikkatsizlik ve aşırı hareketlilik-dürtüsellik belirtileri her zaman bir arada mı görülür? Dikkatsizlik ve aşırı hareketlilik-dürtüsellik belirtileri aynı anda görülebileceği gibi, bazı kişilerde sadece dikkatsizlik, bazılarında sadece dürtüsellik-hiperaktivite görülebilir.

Bu ayırma göre DEHB üç gruba ayrılmaktadır.

1. Dikkatsizliğin önde geldiği tip
2. Aşın hareketlilik-dürtüselliğin önde geldiği tip
3. Bileşik tip (dikkat eksikliği ve aşrı hareketlilik-dürtüselliğin bir arada bulunduğu tip)

Kız ve erkek çocuklar arasında bazı farklılıklar olabilir. Kız çocuklarında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri daha çok dikkatsizlik şeklinde görülürken, erkek çocuklarında ise çoğunlukla aşırı hareketlilik ve sorunlu davranış şeklinde belirtiler görülmektedir. Tabii ki çok sık olmasa da tersi durumlar da görülür.

Çocuklarda dikkat eksikliği için psikiyatri uzmanına mutlaka başvurmalısınız. Gerekli tedavi yöntemi uygulanırken sürece katkı sağlamak ve çocuğunuzun odaklanma becerilerini geliştirmek amacıyla dikkat dağınıklığı eğitimi işinizi kolaylaştırabilir. Bunun için https://www.sayginnlp.com/play-attention-ile-dikkat-ve-odaklanma-egitimi/ içeriğimize göz atabilir ve bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Dikkat bozukluğu ve hiperaktivite sorunlarının kişinin yaşantısını zorlaştıran olumsuz tarafları olduğu gibi iyi bir yönlendirmeyle yararlanabilecekleri veya ortaya çıkarabilecekleri olumlu yanları da vardır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı konulmuş olan Thomas Edison, Benjamin Franklin, Albert Einstein, Ernest Hemingway ve Dustin Hoffman gibi başarılı ünlüler bu görüşü desteklemektedir. DEHB’nin olumlu olabilecek yönleri: Enerjik olma, yaratıcılık, sıcak kanlı olma, esneklik, iyi bir espri yeteneğine sahip olma, risk alabilme, insanlarla kolay ilişki kurabilme şeklinde sıralanabilir.